Hiperhidroz(həddindən artıq tərləmə)bədənin termoregulyasiyası üçün təbii ehtiyaclarından artıq tərləməsi ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu patologiyadır,yoxsa digər xəstəliklərin təzahürüdür? Səbəblərindən asılı olmayaraq, xəstənin psixoloji vəziyyətinə təsir edir, dermatoloji problemlərin inkişafına səbəb olur. Müasir müalicə üsulları kişilərdə və qadınlarda şiddətli tərləmə hallarının əksəriyyətinin öhdəsindən uğurla gələ bilər. Bu vəziyyətə dözməyə və uyğunlaşmağa məcbur deyilsiniz- bir mütəxəssisə müraciət edərək , problemi həll edə bilərsiniz.
Hiperhidroz haqqında
Tər vəzləri dərialtı piy toxumasında yerləşir, onların ifrazat kanalları isə dərinin səthində və tük follikullarındadır.Bu vəzlərin ifraz etdiyi tər,tərkibində,fosfat, xlorid, kalium,natrium sulfat və mürəkkəb üzvi birləşmələrdən ibarət olan mayedir.Tərin tərkibini təşkil edən maddələr onun rəngini, qoxusunu və digər xüsusiyyətlərini müəyyən edir.
Tərləmə bədəndən artıq maye və duzları,toksinləri ,istiliyi çıxaran fizioloji bir prosesdir. Tərin sərbəst buraxılması xarici temperaturun 20-25 ° C-dən yuxarı qalxması, fiziki və psixo-emosional stres zamanı artır. Tərləmə bədənin soyumasına kömək edir.Avtonom sinir sistemi tərləmə prosesini idarə edir.
Hiperhidroz, sərbəst buraxılan tərin miqdarının artması və qoxusunun xoşagəlməz olması ilə xarakterizə olunur. Statistik məlumatlara görə,əhalinin 3% -i bundan əziyyət çəkir.
Hiperhidroz Növləri:
Həddindən artıq tərləmənin bütün hallarını iki böyük qrupa bölmək olar: birincili və ikincil. Hiperhidrozun əsas simptomları hər hansı digər patologiya ilə əlaqəsi olmadan daha çox uşaqlıq və ya yeniyetməlik dövründə baş verir və xəstəni bütün həyatı boyu müşayiət edir. İkinci dərəcəli hiperhidroz somatik xəstəliklərin nəticəsi olaraq meydana çıxır və xəstə sağaldıqdan sonra onun təzahürləri geriləyir.
Həddindən artıq tərləmə -hiperhidroz lokalizasiyasına görə yerli (yalnız bədənin müəyyən bölgələrində baş verir) və diffuz və ya ümumiləşdirilmiş (xəstənin bədəninin bütün səthində və ya onun bir neçə bölgəsində eyni vaxtda qeyd olunur)ola bilər.
Yerli hiperhidroz aşağıdakı nəhiyələrdə ola bilər:
aksilla(qoltuq altı)
palmar (ovuc içi);
plantar (ayaq altı)
perineal (qasıq);
üzdə və saçda (kraniofasiyal).
Prosesin dərəcələri:
yüngül (tərləmə normadan artıq deyil və gündəlik həyatda çətinliklə nəzərə çarpır);
orta (tərləmə orta səviyyədədir, xəstənin həyat keyfiyyətini azaldır);
şiddətli (tərləmə çox olur, gündəlik həyata əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir, çünki aydın görünür, xəstədən hərəkətlərinə nəzarət etməyi, düzgün paltar seçməyi tələb edir, cəmiyyətdəki fəaliyyətini çətinləşdirir);
son dərəcə şiddətli (ifraz olunan tərin miqdarı həddindən artıqdır və xəstəyə mane olur, gündəlik həyatda onun fəaliyyətini məhdudlaşdırır).
Simptomlar:
Hiperhidrozun əsas simptomu bədənin müəyyən bölgələrində olan tərləmədir. Bəzi hallarda xoşagəlməz qoxu ilə müşayiət olunur. Ayaqlarda, qasıqda, dəri qıvrımlarında yaranan qızarıqlıqlara, maserasiyaya səbəb olur. Bu vəziyyət narahatlıq hissi, qaşınma, ağrı, iltihablaşdıqda isə,irinli patoloji seroz axıntının yaranması ilə özünü göstərir.
Səbəblər:
Kişilərdə və qadınlarda ilkin hiperhidrozun səbəbi bədənin fərdi xüsusiyyətidir — tər vəzilərinin çoxluğu və aktivliyi, tərin ifrazını stimullaşdıran xarici amillərə qarşı həssaslığının artması kimi hallardan yarana bilər.
Bu vəziyyətin ikincil formaları digər xəstəliklərin təzahürü kimi inkişaf edir. İkinci dərəcəli ifrat tərləmənin səbəbi aşağıdakılar ola bilər:
yoluxucu xəstəliklər (göbələk, vərəm, brusellyoz);
hormonal pozğunluqlar (tirotoksikoz);
ürək-damar çatışmazlığı;
onkopatologiya (leykemiya, lenfoma, hər hansı bir lokalizasiyanın bədxassəli şişləri);
mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi (neyropatiya,sirinqomieliya);
piylənmə;
nevrotik pozğunluqlar;
Hiperhidroz hamiləlik, menopauza dövrü ilə əlaqəli ola bilər. Bəzən müəyyən dərmanların qəbulu (antidepresanlar, qanda qlükoza səviyyəsini aşağı salan dərmanlar) hiperhidorozun yan təsir kimi ortaya çıxmasının səbəbləri kimi göstərilir.
Diaqnostika:
Xəstədə həddindən artıq tərləmənin səbəbi ,şikayətləri dinlədikdən,anamnez topladıqdan və müayinədən sonra həkimə daha aydın olur. Əksər insanlar həkimə müraciət etdikdə narahatlıq keçirdikləri üçün hiperhidroz əlamətləri onlarda daha çox nəzərə çarpmağa başlayır , paltarında tər izləri müşahidə olunur və ya əl sıxma zamanı əllərinin tərlədiyi görülür.
Tərləmənin (hiperhidroz) düzgün müalicəsinə başlamaq üçün həkim onun səbəblərini aydınlaşdırmalıdır. Bunun üçün xəstədə aşağıdakılar tədqiq edilməlidir:
Leykoformula-qanın kliniki analizi;
biokimyəvi qan testi (şəkər səviyyəsi, tiroid stimullaşdırıcı hormon və tiroksin, qaraciyər və böyrək funksiyasının göstəriciləri, ümumi protein və onun fraksiyaları, lipidoqramma, elektrolit səviyyəsi);
Qalxanabənzər vəzinin ultrasəsi müayinəsi;
EKQ, exokardioqrafiya;
kompüter, beynin maqnit rezonans görüntüləməsi;
müxtəlif profilli mütəxəssislərin məsləhətləri (kardioloq, endokrinoloq, nefroloq, onkoloq, infeksionist).
Qarşısının alınması:
Birincili hiperhidroz xəstənin ümumi vəziyyətinə təsir göstərmir, sırf kosmetik problemdir. Bu, bədənin fərdi xüsusiyyətidir, bunun qarşısını almaq mümkün deyil, ancaq ona uyğunlaşa və tərləməni azaldacaq təsirli bir müalicə seçə bilərsiniz.
İkincil -həddindən artıq tərləmənin qarşısını almaq üçün ona səbəb ola biləcək xəstəliklərin adekvat profilaktikası aparılmalı və vəziyyət dərmanların köməyi ilə kompensasiya edilməlidir.