Vitiligo, melanositlərin dəri itkisi və müxtəlif ölçülü dəri depigmentasiya ocaqlarının meydana gəlməsi ilə müşayiət olunan bir xəstəlikdir. Xəstəliyin səbəbi bilinmir, ancaq genetik və immun mexanizmlərin iştirakı ehtimalı var. Diaqnoz ldəri müayinəsində aydın olur. Xarici kortikosteroid dərmanları (tez-tez kalsipotrien ilə birləşdirilir), kalsineurin inhibitorları (takrolimus və pimekrolimus) və dar bantlı UV-B terapiyası və ya uva terapiyası ilə psoralen tez-tez müalicə üçün istifadə olunur. Ümumi döküntülərlə, dar bantlı UV-B terapiyası ilə müsbət təsir əldə edə bilərsiniz. Ağır ümumi piqment itkisi ilə normal dərinin qalan ləkələrinin qalıcı depigmentasiyası (rəngsizləşməsi) monobenzil hidrokinon esteri ilə həyata keçirilə bilər.

Vitiligonun etiologiyası

Vitiligonun etiologiyası bilinmir, ancaq dərinin təsirlənmiş bölgələrində melanositlər yoxdur. Vitiligo aşağıdakı inkişaf mexanizmləri təklif olunur: melanositlərin otoimmün məhv edilməsi, melanositlərin ömrünün azalması və melanositlərin ilkin qüsurları.

Vitiligo ailəvi (Otozomal dominant miras, natamam gen penetranlığı və Dəyişkən ifadə ilə) və ya qazanılmış ola bilər. Bəzi xəstələrdə melaninə qarşı antikorlar əmələ gəlir. Xəstələrin 30% — ə qədəri digər otoimmün antikorlara (tiroqlobulin, adrenal hüceyrələr və parietal hüceyrələrə) və ya klinik olaraq özünü göstərən otoimmün endokrinopatiyalara (Addison xəstəliyi, şəkərli diabet, zərərli anemiya və tiroid disfunksiyası) malikdir. Ancaq bu patologiyalar arasındakı əlaqə aydın deyil və təsadüfi ola bilər. Ən güclü əlaqə hipertiroidizm (Graves xəstəliyi) və hipotiroidizm (Hashimoto tiroiditi) arasında müşahidə olunur.

Bəzən vitiligo birbaşa fiziki dəri zədələnməsindən sonra inkişaf edir (məsələn, günəş yanığına cavab olaraq). Vitiligoya səbəb olan fenollara məruz qalmanın nəticəsi də ola bilər (1). Xəstələr vitiligo təzahürünün psixoloji streslə əlaqəsini qeyd edə bilərlər.

Melanomanın müalicəsi üçün immunoterapiya (məsələn, BRAF inhibitorları, reseptor 1 inhibitorları [PD-1] proqramlaşdırıla bilən hüceyrə ölümü) vitiligonun immunitet vasitəçiliyi ilə yan təsir kimi görünməsinə səbəb ola bilər.

Vitiligonun simptomları və əlamətləri

Vitiligo, ümumiyyətlə aydın şəkildə ayrılmış və tez-tez simmetrik olaraq yerləşən hipopiqmentli və ya depiqmentli sahələrin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur. Depigmentasiya təbiətdə məhdud ola bilər və bir və ya iki ləkə və ya bütün bədən seqmentinin zədələnməsi ilə təmsil oluna bilər; nadir hallarda döküntülər ümumiləşdirilmiş bir xarakter ala bilər və dərinin çox hissəsini əhatə edə bilər . Bununla birlikdə, vitiligo ən çox üzün dərisini, xüsusən də təbii dəliklər, barmaqlar, əllərin dorsumu, biləklərin fleksor səthləri, dirsəklər, dizlər, alt ayaqlar, ayaq biləklərinin dorsumu, qoltuqaltılar, inguinal bölgə, anogenital bölgə, göbək və məmə ətrafındakı dərini təsir edir. Kosmetik qüsur xüsusilə qaradərili xəstələr üçün ağır və emosional olaraq travmatik ola bilər. Vitiligo döküntüsü bölgəsində böyüyən saçlar ümumiyyətlə ağ rəngdədir.

Vitiligonun diaqnozu

Klinik qiymətləndirmə
Depigmentasiya olunmuş dəri sahələri ümumiyyətlə müayinədə, xüsusən də qaradərili insanlarda nəzərə çarpır. Taxta lampanın altında (365 nm) daha yaxşı görünən kiçik hipopiqmentli və ya depiqmentli fokuslar, altında təbaşir rəngli ağ rəngli depiqmentli dəri görünür.

İltihab sonrası hipopiqmentasiya, piebaldizm (hiperpiqmentasiya zonası ilə əhatə olunmuş depigmentli fokusların ən çox aln, boyun, gövdənin ön səthi və ətrafların orta hissəsində inkişaf etdiyi nadir Otozomal dominant xəstəlik), fokal Skleroderma (dərinin sklerotik dəyişikliklərə məruz qaldığı məhdud Skleroderma), cüzam (lezyonlarda həssaslığın azaldığı), liken sklerotrofik, liken ağ, kimyəvi leykoderma və s.melanomada leykoderma.

Elmi əsaslı tövsiyələrin olmamasına baxmayaraq, həkimlərin ətraflı bir ümumi qan testi, oruc qan qlükoza testi, tiroid funksiyası və tiroid peroksidazına antikorların təhlili aparması məsləhət görülür.Xəstənin bədən sistemləri ilə bağlı apardığı sorğu əsasında klinik göstərişlər.

 

 

 

Vitiligo müalicəsi

Dərinin təsirlənmiş bölgələrini işıqdan qorumaq
Xarici qlükokortikosteroidlər və kalsipotrien (Rusiya Federasiyasında qeydiyyata alınmamışdır)

Topikal kalsineurin inhibitorları üzün və ya inguinal bölgənin dərisini təsir edərkən
Dar bantlı UV-B (UVB) və ya psoralen (Rusiya Federasiyasında qeydiyyata alınmamışdır) + UV-A (PUVA) terapiyası

Vitiligo müalicəyə yaxşı cavab verə bilməz; ilkin repiqmentasiya və onun qorunması gözlənilməz ola bilər. Həkimlər dərinin vahid rənglənməsinə fərdi və etnik cəhətdən müəyyən edilmiş münasibəti nəzərə almalıdırlar; xəstəlik psixoloji travmaya səbəb ola bilər. Dərinin bütün depigmentasiya olunmuş bölgələri xüsusilə ağır günəş yanıqlarına meyllidir və geyim və ya günəşdən qoruyucu vasitələrlə qorunmalıdır.

Kiçik, dağınıq döküntülər tonlayıcı maddələrlə maskalana bilər. Daha çox görülən lezyonlarda müalicə ümumiyyətlə piqmentasiyanın bərpasına yönəldilir. Ancaq bu cür terapiya metodlarının müqayisəli effektivliyi haqqında az şey məlumdur. Ənənəvi birinci sıra terapiya, kortikosteroidlərin davamlı istifadəsinin yan təsiri olaraq normal ətrafdakı dərinin hipopiqmentasiyasına və ya atrofiyasına səbəb ola bilən güclü topikal kortikosteroidlərdir.

Kalsineurin inhibitorları, qlükokortikosteroid dərmanların (məsələn, üz və qasıq bölgəsi) istifadəsi ilə mənfi hadisələrin inkişafına meylli olan dəri sahələrinin müalicəsində alternativ olaraq xüsusilə faydalı ola bilər. Kalsipotrienin (Rusiya Federasiyasında qeydiyyata alınmamışdır) betametazon dipropionatla qarışığı da vəziyyəti yaxşılaşdıra bilər, dərmanların birləşməsi zamanı effektivliyi hər biri tərəfindən monoterapiyanın effektivliyini üstələyir.

Bir FOTOSENSİTİZATORUN Oral və ya xarici istifadəsi ilə PUVA terapiyası tez-tez təsirli olur, lakin yüzdən çox seans tələb oluna bilər ki, bu da dəri xərçəngi riskini artıra bilər. Dar bantlı UV-B terapiyası, yerli PUVA terapiyası kimi təsirli olur və daha az arzuolunmaz təsir göstərir, bu da PUVA ilə müqayisədə dar bantlı UV-B terapiyasına üstünlük verir. Dar bantlı UV-B terapiyası tez-tez ümumi vitiligo döküntüləri üçün müalicəyə başlayarkən üstünlük verilən müalicədir. Eksimer lazerdən (308 nm) istifadə edərək terapiya, xüsusən əvvəlcə təyin olunan xarici terapiyaya cavab verməyən xəstəliyin lokallaşdırılmış forması ilə effektiv ola bilər.

Cərrahi müalicə yalnız dərman müalicəsi səmərəsiz olduqda Sabit məhdud xəstəliyi olan xəstələrdə əsaslandırılır. Müalicələrə otolog mikro peresadka (1), vakuum kisəsi nəqli və döymə daxildir; döymə xüsusilə məmə, dodaq və barmaq ucları kimi repiqmentasiyası çətin olan lokalizasiyalarda təsirli olur.

Sağlam dərinin ağardılması gündə iki dəfə tətbiq olunan 20% monobenzil hidrokinon esterindən istifadə etməklə mümkündür. Bu cür terapiya yalnız dərinin böyük bir hissəsi prosesə cəlb edildikdə və xəstə daimi piqment itkisinə və sonradan Foto-induksiyalı dəri zədələnmə riskinin artmasına hazır olduqda göstərilir. Bu terapiya dərinin intensiv qıcıqlanması ilə müşayiət oluna bilər, buna görə məhsulu geniş bir əraziyə tətbiq etməzdən əvvəl əvvəlcə dərinin kiçik bir hissəsinin müalicəsi ilə bir test aparılmalıdır. 1 il ərzində müalicə tələb oluna bilər.

Bəzi hallarda vitiligonun inkişafı genetik mutasiyalarla və ya sistemik xəstəliklərlə əlaqəli ola bilər.

Vitiligo fokal, seqmental və ya ümumiləşdirilmiş ola bilər .
Dəri müayinəsi zamanı diaqnoz qoyulur və ətraflı ümumi qan testi, oruc qan qlükoza testləri, tiroid funksiyası testləri və antitiroid peroksidaza qarşı antikorlar məsələsi həll olunur.

Müalicə xarici kalsipotrien preparatları və betametazon dipropionat, monoterapiya şəklində qlükokortikosteroid xarici dərmanlar, dar bantlı UV-B-fototerapiya və ya kalsineurin inhibitorları ilə aparılır.
Vitiligo üçün yenilikçi bir müalicə üsulu Janus kinaz inhibitorlarının istifadəsidir.

Melazma xoşxassəli dəri xəstəliyidir

Melazmada dəri hüceyrələrində melanin piqmentinin artması müşahidə olunur. Klinik olaraq yaxşı müəyyən edilmiş, qeyri-bərabər konturları olan simmetrik, açıq və ya tünd qəhvəyi ləkələrin görünüşü ilə xarakterizə olunur. Daha çox günəşə məruz qalan dəri sahələrində: üz, boyun, əllərdə müşahidə olunur.

Piqmentasiya dərinin müxtəlif yerlərində əmələ gələ bilər.

Centrofasial  (ləkələr alnın mərkəzində, burnun üstündə, üst  dodaqda və çənədə ); 

Molar (yanaqlarda, burun qanadlarında);

Mandibular (alt çənənin künclərində).

Bəzi hallarda ləkələr boyunda,sinədə,əllərdə lokallaşa bilər. Daha nadir hallarda piqmentasiya budun daxili hissəsində, qarnın ön divarında, xüsusən hamiləlik dövründə qarının orta xətti boyunca görünür. Bu sahələr hormonal dəyişikliklərə, ultrabənövşəyi radiasiyaya məruz qalmağa daha həssasdır.

Dəri piqmentasiyasının pozulması dərinin müxtəlif təbəqələrində və müxtəlif dərinliklərdə baş verə bilər — ləkələrin rəngi də bundan asılıdır.

Dəri hüceyrələrində piqment səthi olarsa,ləkələr qəhvəyi görünür və daha dərin (dermal) yerləşərsə,boz-mavi,boz-qəhvəyi ləkələr əmələ gəlir.

Melazmanın diaqnozu kliniki xarakter daşıyır və adətən heç bir laboratoriya müayinəsi tələb olunmur. Lakin histoloji müayinə və dəri biopsiyası da diaqnozu təsdiqləyə bilər.

Melazmanın inkişafında əsas təhrikedici faktorlar bunlardır:

1.Günəşə uzun müddət məruz qalma, həmçinin solaryumdan istifadə  dərinin vəziyyətinə mənfi təsir göstərir.
2 .Hormonal balanssızlıq, reproduktiv orqanların kəskin və xroniki iltihabı (endometrioz), hormonal kontraseptivlərin istifadəsi 
3 .Müxtəlif hormonal pozğunluqlar dəri piqmentasiyasının inkişafında ciddi təhrikedici amildir. Əsas səbəblər yumurtalıqlarln disfunksiyası, tiroid disfunksiyası, hormonal kontraseptivlərin istifadəsi, hamiləlik, hormon əvəzedici terapiya və qadının hormonal fonunu dəyişdirən digər amillər ola bilər.

Artan dəri piqmentasiyası estrogen və progesteron səviyyəsində dəyişiklik ilə də əlaqələndirilir.

Piqment hüceyrələrində estrogen və digər cinsi hormonlar üçün reseptorlar olduğundan, melazması olan xəstələr estrogen və digər cinsi hormonların stimullaşdırıcı təsirlərinə daha həssas olurlar, bu da dəridə piqment əmələ gəlməsi prosesini xeyli sürətləndirir. Bu, melanositlərin stimullaşdırıcı amilə (hormona) həddindən artıq reaksiyasıdır.Normal melanogenezin stimullaşdırılmasında estrogen və progesteronun rolunu çoxlu sübutlar dəstəkləyir. Cinsi steroidlər dopaxrom tautomeraza (DTC) və tirozinaz kimi melanogenezdə iştirak edən fermentləri kodlayan genlərin transkripsiyasını stimullaşdırır.
Hamiləlik zamanı pigmentasiyanın əmələ gəlməsi  ehtimalı 18 faizi təşkil edir:

Endokrin dəyişikliklər səbəbiylə, hamiləlik zamanı ləkələr əmələ gəlir- onlara ifadə etmək üçün başqa bir termin də istifadə olunur — xloazma. Bu dövrdə artan piqmentasiya o qədər sıx-sıx baş verir ki, hətta əvvəllər onu «hamiləlik maskası» adlandırırdılar.

 Ləkələrin əmələ gəlmə səbəblərindən biri də (2%) irsi meyllilikdir. Hiperpiqmentasiyaya irsi meyl aşkar edilmişdir.

Müəyyən dərmanların, o cümlədən antibiotiklərin qəbulu və ya kosmetik vasitələrdən istifadə də ləkələrin yaranmasına  təsir göstərir. Xüsusilə, tərkibində fotosensibilizatorlar — dərinin günəş işığına həssaslığını artıran maddələr olan məhsullar nəzərdə tutulur.
 Metabolik pozğunluqlar, bədəndə müəyyən bioloji aktiv maddələrin (vitaminlər, minerallar, fermentlər və s.) çatışmaması səbəbindən qaraciyər, mədəaltı vəzi, mədə-bağırsaq traktının zədələnməsi ilə əlaqəli həzm sisteminin xəstəlikləri melazmanın yaranmasına səbəb ola bilər.

 Ümumi melazma müalicəsi:

Müalicə ilk növbədə hiperpiqmentasiyanın inkişafına səbəb olan əsas amili aradan qaldırmağa yönəldilməlidir.

Bir ginekoloqla məsləhətləşmə məcburidir ,qadın cinsiyyət orqanlarının ultrasəs diaqnostikası, hormon testləri təyin edilməlidir.(qanda estrogen və progesteronun səviyyəsini təyin etmək üçün), istifadə edilirsə,hormonal kontraseptivləri ləğv etmək lazımdır.

Fotosensibilizasiya təsiri olan dərman, qida və kosmetikadan istifadə edilməməlidir.
Bütün il boyu günəş qoruyucu  kremlərdən istifadə edilməlidir.
Tərkibində retinoidlər, α-hidroksi turşuları və β-hidroksi turşuları olan məhsullardan həkim resepti olmadan öz başınıza istifadə edilməməlidir.

Herpetik infeksiya (xalq arasında herpes kimi tanınır) herpes virusunun yaratdığı yoluxucu xəstəliklər qrupudur. Bu infeksion agentin bir çox növləri var, lakin xəstəliyin əksər halları herpes simplex virusları ilə əlaqələndirilir.Bədənə bir dəfə daxil olan  infeksiya daimi olaraq qalır , ümumi və ya yerli immunitetin zəifləməsi ilə klinik təzahürlərə səbəb olur. Həkimə vaxtında müraciət etmək və herpesin müalicəsi ,infeksiyanın yayılmasının qarşısını alacaq, onun simptomlarını azaldacaq və xəstənin vəziyyətini yaxşılaşdıracaqdır.

 

Herpetik infeksiya xəstəliyi haqqında:

İnsanların 90%-dən çoxu herpes simplex virusuna yoluxur. Xəstəlik dərinin və selikli qişanın, xüsusən də ağız boşluğunun, dodaqların (I tip), xarici cinsiyyət orqanlarının (II tip) zədələnməsinə səbəb olur.

Yoluxmuş şəxsin həmişə başqalarını yoluxdurma təhlükəsi vardır. Virus yoluxmuş şəxsin bədəninin hər hansı bioloji mayesində (tüpürcək, qan, vaginal ifrazat və s.) ola bilər. İnfeksiyanın maksimum konsentrasiyası xəstəliyin klinik cəhətdən aşkar  edilməsi mərhələsində suluqların partlaması baş verir,buna görə də bu dövrdə virusun başqalarına ötürülməsi ehtimalı çox yüksəkdir.

 

Herpetik infeksiya növləri:

Semptomların yayılmasından asılı olaraq, herpetik infeksiyanın 4 mərhələsi vardır:

• gizli (patologiyanın xarici əlamətləri olmadan daşınma);
• lokallaşdırılmış (1 fokus);
• ümumi (2 və ya daha çox səpgi ocaqları);
• ümumiləşdirilmiş (integumentar toxumaların və daxili orqanların çoxsaylı lezyonları).

 

Herpetik infeksiyasının ağırlıq dərəcələri:

• zəif;
• orta;
• ağır (fəsadlarla müşayiət olunur).

Xüsusiyyətlərinə görə, herpes anadangəlmə, qazanılmış, birincil və təkrarlanan ola bilər.

Klinik mənzərəyə görə xəstəliyin tipik və atipik formaları vardır. Tipik formalara bu lokalizasiyaların zədələnmələri daxildir:

• göz;
• həzm orqanlarının selikli qişaları;
• dəri;
• sinir sistemi;
• daxili orqanlar;
• cinsiyyət orqanları;

 

Atipik formaları bunlardır:

• abortiv herpes(parlaq bir klinik şəkil inkişaf etmir, simptomlar ilkin mərhələdə geriləyir);
• ödemli (əsas simptom toxumaların şişməsidir);
• zosteriform (səpgilər, herpes zosterdə olduğu kimi, sinirin gedişi boyunca müəyyən edilir);
• hemorragik (qanlı möhtəviyyatı olan suluqlar);
• eroziv-ülseratif (açılmış suluqların yerində eroziya və xoralar əmələ gəlir);
• ülseratif-nekrotik (partlamış suluqlar toxuma nekrozu sahələrini tərk edir);
• rupioid (bakterialaşmış viral infeksiya);
• yayılmış (səpgilər bədənin müxtəlif hissələrində eyni vaxtda lokallaşır);
• köçəri (hər növbəti residivdə səpgilər bədənin yeni bir hissəsində baş verir);
• Kaposinin herpetiform ekzeması (bir-biri ilə birləşən, bədənin səthinin çox hissəsini tutan kütləvi səpgilər).

 

 

Herpetik infeksiyanın simptomları:

Herpes infeksiyasının böyük əksəriyyəti asemptomatik şəklildə baş verir. Risk faktorlarının təsiri altında xəstəliyin klinik təzahürləri yaranır.

Herpes tip 1 və 2 dodaqlarda, ağız boşluğunun selikli qişasında, burun qanadlarında, xarici cinsiyyət orqanlarında,daha nadir isə bədənin digər nahiyələrində görünməsi ilə xarakterizə olunur.Əvvəlcə xəstənin dərisinin zədələnmiş bölgəsində qaşınma, göynəmə yaranır,sonra qızarıqlıq müşahidə olunur və suluqlar əmələ gəlir.

Qabarcıqların ölçüsü arta və birləşmiş ola bilər, qeyri-bərabər kənarlı  diametri 1,5 smdən çox kameralı suluqlar da meydana gələ bilər. Suluqlar qaşınır, xəstələr toxunduqda batma, ağrı hiss edirlər. 3-4 gündən sonra dəridə yerləşən qabarcıqlar açılır, 5-7 gündən sonra qeyri-sabit piqmentasiyalı boz-sarı qabığın meydana gəlməsi ilə tədricən yox olur. Selikli qişalarda və ya dərinin nəmli bölgələrində lokallaşmış və partlamış qabarcıqlar parlaq və qırmızı olan, ağrılı, qaşıntılı eroziyalar əmələ gətirir, onların sağalması daha uzun çəkir.

 

Yanaqların, dodaqların, diş ətlərinin selikli qişasının çoxsaylı lezyonları -herpetik stomatitdir.
Genital herpes zamanı inguinal limfa düyünlərinin ölçüsündə və ağrısında artım müşahidə oluna bilər.

Xəstəlik əksər hallarda xəstənin ümumi vəziyyətində ağırlaşma əmələ gətirmir, lakin klinik cəhətdən ağır vəziyyətlərin yaranması, xüsusən də immun çatışmazlığı olan xəstələrdə qızdırma, ümumi zəiflik və digər intoksikasiya əlamətlərinə görülməsi müşahidə oluna bilər.

Herpes əlamətlərinin təkrarlanmasına səbəb olan amillər:

• kəskin yoluxucu xəstəliklər;
• ağır somatik xəstəliklər;
• ultrabənövşəyi radiasiyaya uzun müddət məruz qalma (günəş şüaları altında, solaryumda);
• iqlimin, saat qurşaqlarının kəskin dəyişməsi;
• həddindən artıq iş yükü və istirahət rejiminə əməl edilməməsi;
• yuxu pozğunluğu, yuxusuzluq;
• irrasional, balanssız qidalanma;
• stress;
• hormonal pozğunluqlar.

 

Herpetik infeksiyaların səbəbləri:

Xəstəliyin törədicisi herpes simplex virusudur (HSV). I tip HSV əsasən labial (dodaqlarda, dəri və üzün selikli qişalarında), II tip — genital herpes (xarici cinsiyyət orqanlarının) əmələ gəlir.

HSV DNT tərkibli virusdur, dəri və selikli qişalara yapışmaq, zədələnmiş hüceyrələrdə aktiv şəkildə çoxalmaq qabiliyyətinə malikdir, bu prosesin heç bir əlaməti yoxdur. 

HSV tip I əsasən tüpürcəklə hava damcıları və təmas (söhbət zamanı, öpüşlə), HSV II tip — cinsi əlaqə zamanı ötürülür. Hər iki növ herpesin məişətdə təmas zamanı, yoluxmuş qanla, anadan dölə,qanla (5%) və ya doğuş zamanı (95%) ötürülməsi mümkündür.

HSV tip II onkogen xüsusiyyətlərə malikdir və HİV infeksiyasına yoluxma və yayılma ehtimalını artırır.

 

Diaqnostika:

Simptomların müşahidəsi və herpesin müalicəsi üçün dermatoveneroloqa, infeksonistə və ya terapevtə mürəciət edilməlidir.

Əvvəlcə mütəxəssis xəstə ilə danışır — şikayətləri öyrənir, xəstənin anamnezini toplayır. Sonra obyektiv müayinə aparır — xəstənin dərisini araşdırır, herpes infeksiyasının mövcudluğunu müəyyən edir. Həkim,sadəcə,xəstənin göstərdiyi bölgəni (məsələn, dodaqlar) deyil, eləcə də bədənin bütün nahiyələrini də yoxlamalıdır. Beləliklə, o, fərqli bir lokalizasiyadakı ilkin əlamətləri və ya başqa bir patoloji prosesin təzahürlərini aşkar edə bilər. Diaqnozu təsdiqləmək üçün xəstəyə təyin edilə bilər:

• ümumi klinik qan analizi ;
• qanın biokimyası (infeksiyanın ağır formalarında qaraciyər fermentlərinin
• konsentrasiyasının artması, patoloji prosesin ümumiləşdirilməsi);
• qanın ferment immunoanalizi (ELISA) (IgG və IgM titrində HSV tip I və ya II-ə qədər artım göstərəcək);
• PCR biomaterialı (virusun genetik materialı aşkar ediləcək).

Dəqiq diaqnoz uğurlu müalicənin açarıdır. Həkim herpetik infeksiya və ona bənzər xəstəliklər — suçiçəyi, qızartı, enterovirus, stafilokokk dəri infeksiyası arasında hərtərəfli differensial diaqnoz aparmalıdır.

 

Herpetik infeksiyanın müalicəsi:

Herpes infeksiyasının ağırlaşmamış hallarında ambulator müalicə aparılır.Xəstəliyin digər ağır və mürəkkəb formalarına məruz qalmış xəstələrin stasionar müalicəyə ehtiyacı vardır.

Yetkinlərdə herpesin müalicəsinin əsasını HSV-yə qarşı təsirli olan antiviral dərmanlar istifadə edilir.

 

Qarşısının alınması:

Xəstəliyə yoluxma riskini azaltmaq və xəstəliyin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün aşağıdakı tövsiyələrə əməl etmək lazımdır:

• sağlam həyat tərzi (iş və istirahət rejiminə əməl etmə,gündəlik fiziki fəaliyyət, balanslaşdırılmış pəhriz, kifayət qədər yuxu);
• stresi minimuma endirmək;
• yoluxucu xəstəliklərin qarşısının alınması və vaxtında müalicəsi;
• xroniki somatik xəstəliklərin gedişatına nəzarət;
• orqanizmin fəaliyətinin vacib göstəricilərini (qan təzyiqi, xolesterol və qanda qlükoza səviyyəsi və s.) məqbul həddə saxlamaq;
• birbaşa günəş işığına uzun müddət məruz qalmamaq;
• hipotermiyadan qaçınmaq;
• cinsi əlaqə zamanı qoruyucu vasitələrin (prezervativ) istifadəsi.

HSV-yə qarşı peyvənd bədəndə artıq mövcud olan herpes infeksiyasının residivlərinin inkişafının qarşısını almağa kömək edəcəkdir.

 

Reabilitasiya:

Sağlam həyat tərzi, immunitetin güclənməsinə müsbət təsir göstərən fizioterapiya üsulları (lazer terapiyası, ultrabənövşəyi şüa, infraqırmızı şüa) və klimatoterapiya reabilitasiya üçün yaxşı vasitələrdəndir.

Allergik dermatit müəyyən maddələrlə (allergenlər) təmas nəticəsində dərinin iltihabı ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Xəstəlik yoluxucu deyil və buna görə də insandan insana ötürülə bilməz.

Bu patologiyaya vaxtında diaqnoz qoymaq üçün ona bənzər simptomlar varsa, məsləhət üçün dermatoloqlara miraciət edin.Mütəxəssis şikayətləriniz barədə ətraflı soruşacaq, diaqnozu təsdiqləmək üçün lazım olan müayinələri təyin edəcək və yalnız diaqnoz şübhə doğurmayandan sonra müasir effektiv müalicəni təyin edəcək.

Xəstəlik haqqında:

Allergik dermatit, cinsindən və yaşından asılı olmayaraq insanlarda baş verən ən çox yayılmış dəri patologiyasıdır. Statistikaya görə, hər beşinci şəxs ən azı bir dəfə bu xəstəliyin xoşagəlməz təzahürləri ilə qarşılaşır. Ağır hallarda, dərinin geniş sahələrinin zədələnməsi və xoşagəlməz simptomların (qaşınma, yanma, dəridə çatlar) yaranması  müşahidə olunur. Bəzi allergik dermatit növləri (məsələn, toksik- allergik dermatit və ya toksidermiya)insan həyatı üçün təhlükə yarada bilər.

Yetkinlərdə allergik dermatit müəyyən anormal immun reaksiya baş verdiyi zaman ortaya çıxır.Xəstəliyin səbəb olduğu faktorlar aşağıdakılar ola bilər:

metallarla təmas;
kosmetikadakı kimyəvi maddələr;
dəri ilə birbaşa təmas edən dərmanlar;
boyalar;
digər kimyəvi birləşmələr (plastik, insektisidlər, rezin);
dəriyə məruz qaldıqda bəzi qida məhsulları;
bitkilər;
digər maddələr.
Növləri:
Klinik gedişatının xüsusiyyətlərinə görə kəskin və xroniki allergik dermatit,kontakt dermatit növləri  vardır.Təzahürlərinin ortaya çıxmasına  görə isə onun yüngül, orta və ağır formaları vardır.

Allergik dermatitin simptomları:

Allergik  dermatit, müəyyən bir insanın dərisi ilə həddindən artıq həssas olduğu bir maddənin təkrar təmasından sonra baş verir. Bu təmas yerində dəridə müxtəlif patoloji dəyişikliklər- aydın sərhədi olan polimorf səpgilər müşahidə olunur. Beləliklə, epidermisdə qızarıqlıq və şişkinlik əmələ gəlir,dəridə ləkələr, sonra isə tədricən içində maye olan qabarcıqlar yaranır.Sonuncular sağaldıqda eroziyalar və qabıqlanmalar əmələ gətirir və bir müddət sonra tökülürlər.Beləliklə xəstənin bədənində müxtəlif morfoloji elementlər eyni vaxtda müəyyən edilir — bu polimorfizmdir.

Dəridə yanma hissi, istilik, zədələnmiş sahədə qaşınma müşahidə olunur.

Allergik maddəyə məruz qalma davam edərsə, proses xronikiləşir,patologiyanın klinik mənzərəsi fərqliləşir,lezyonun sərhədləri daha da bulanıqlaşır və allergik iltihab hətta ,təmasda olan yerlərdən uzaq olan dəri səhələrinə də yayılır. Səpgilər dəyişir və dərinin soyulması və qalınlaşması  baş verir, tuberkullar yaranır,daimi qaşınma nəticəsində dəridə cızıqlar (excoriations) əmələ gəlir.

Yaranan eroziyaya patogen bakteriyalar daxil olarsa, infeksion-iltihabi proses inkişaf edir. Bu, dermatitin geniş sahələrə yayılmış forması üçün xüsusilə xarakterikdir, çünki böyük bir bölgənin iltihabı davamlı ağrı və intoksikasiyaya səbəb olur, bu da xəstənin ümumi vəziyyətini pisləşdirir. Xoşbəxtlikdən, allergik dermatitin belə bir komplikasiyası olduqca nadir hallarda baş verir, bir qayda olaraq, əsasasən xəstəliyin uzun müddət müalicə edilməməsi və insanın allergen ilə davamlı təması,xəstənin bədəninin immunitetinin azalması ilə əlaqəli olur.
Ağırlaşmalar:

dərinin rənginin dəyişməsi;
atrofiya sahələrinin meydana gəlməsi (dərinin incəlməsi);
yara izi.

Allergik dermatitin səbəbləri:

Bu xəstəlik şəxsin müəyyən maddələrə qarşı həssaslığının olması və bu maddələrlə dərisinin təkrar təmas etməsi səbəbindən inkişaf edir.

Orqanik Saatlarımız

Orqanik saatımız — İnsan orqanizminin fəaliyyəti həyatla sıx bağlıdır. Bu, yeni elmi kəşf deyildir. Qədim Şərqin peşəkar həkimləri və xalq loğmanları hələ bir neçə əsr əvvəl bu qanunauyğunluğu dərk etmiş, xəstələri vaxtın əlverişli anından asılı olaraq müalicəyə çalışmışlar. Müəyyən olunmuşdur ki, maqnit sahəsinin mənfi təsirinin dərəcəsi insan
orqanizminin gün ərzində fəaliyyəti ilə bağlıdır. İnsanın əhvalı və iş qabiliyyəti vaxt
anomaliyasından asılıdır.

GÜNLÜK BİORİTMLƏR:

Bütün canlıların, o cümlədən, yalnız güclü mikroskop vasitəsilə görünən kiçik
bakteriayaların da gündəlik bioritmləri var: təqribən 24 saat davam edən bioloji proses ümumilikdə bizim həyat ritmimizi müəyyən edir.

Hesab edilir ki, Yer üzündə ilk canlı hüceyrə gündüz vaxtı ultrabənövşəyi şüaların təsiri ilə zərər görüb, axşam isə bərpa olunub. İnsan orqanizmi də belə işləyir. Gecə vaxtı, yuxuda olan zaman bərpa prosesləri fəaliyyətə başlayır. Gecə 22:00/23:00-da yatmayan və səhər tezdən durmayan hər kəs bədənin etibarını puç etmiş olur. Kitab oxumaq, ruhu dincələcək şeylər, nəfəs terapiyası (Qurani-Kərimi ucadan oxumaq) sağlamlığı sürətlə yaxşılaşdırır. Orqanizm istirahətə hazırlaşır.Hüceyrələr öz funksiyalarını bərpa edir. 22:00 — Qanda leykositlərin (ağ qan kürəciklərinin) miqdarı 5.000 vahiddən 8.000 vahidə, hətta 12.000 vahidə çatır. Bədən temperaturu aşağı düşür. Orqanik saatımızın vaxt bölgüsü aşağıdaki kimidir :

01:00 *

Yuxuda bədən dincəlir. Əslində bu saat dərin yuxu saatıdır. Bu dövrdə
orqanizm ağrıya çox həssasdır.

02.00 — İnsan orqanizminin qara ciyərdən başqa bütün orqanları ritmik olaraq
fəaliyyətini yavaşıdır. Qara ciyər isə toksik maddələri qüvvətlə dağıdır və onları
orqanizmdən çıxarmağa kömək edir.

03:00 — 05:00 *

Ağciyərlərin aktiv vaxtı olduğunmdan təmiz havayla dolmasi
üçün, pəncərənin açıq olması çox vacibdir.(Gecə namazı) 03:00 — Dərin yuxuda
olduğumuz zaman qara ciyər yaxşı işləyir. Erkən yatıb tez qalxmaq buna kömək edir. Bu
səhər yuxudan oyansanız, bir stəkan su çox kömək edəcək. Bütün orqanizm dincəlir.
Əzələlər tam boşalır. Nəbz və tənəffüs tezliyi zalır. 4:00 — Qan təzyiqi aşağı səviyyədədir.
Buna müvafiq olaraq beyin maddələri qanla kifayət qədər təmin olunmur. Xəstələrin
çoxu məhz bu saatda dünyalarını dəyişir. İnsan duyumu bu dövrdə çox həssas olur.

05:00-07:00 *

Bir stəkan su için. Sağlam yoğun bağırsaq öz-özünə boşalır. 5:00-Böyrəklər sidik ifrazını dayandırır. Yuxu dərin və eyni zamanda oyanmağa yaxındır.
Əgər adam oyanarsa, özünü gümrah hiss edər. 6:00 — Qan təzyiqi yüksəlməyə başlayır.
Ürək döyüntüsü artır.

07:00-09:00 *

Bu vaxt nə yesək günlük enerjimizi müəyyən edir. 7:00 — İnsan
orqanizminin immuniteti güclənir. Əgər bu zaman bədən virus və ya patogen mikroba
yoluxsa, orqanizm tərəfindən güclü müqavimət göstəriləcək. 8:00- Toksik maddələr qara ciyərdə tamamilə zərərsizləşdirilir. Əgər bu vaxt ərzində spirtli içki qəbul edilsə, qara ciyər yüksək təzyiqə məruz qalar. Ona görə də bu zaman spirtli içkilər içmək qadağandır.

09:00-11:00 *

Dalağın aktiv vaxtıdır. Onun yaxşı işləməsi üçün ciddi şəkildə ac
qalsin bədən. 9:00 — Əsəbi-psixi vəziyyət ən yüksək həddə çatır. Ağrıya həssaslıq azalır.
10:00 — İnsan ruh yüksəkliyinə və coşğun enerjiyə malikdir, fiziki vəziyyətində daha
yaxşıdır, iş qabiliyyəti daha artıqdır. Ürək daha məhsuldar işləməyə başlayır.
11:00-13:00 * Ürəyin ən həssas vaxtıdır. Stressdən, qorxudan, kədərdən uzaq
durmalıyıq. 11:00 — Ürək əvvəlki aramla döyünür, İnsan heç yorulmur. 12:00 — Bu zaman
insan daha fəal vəziyyətdə olur. Ona görə də, nahara bir saatdan tez getmək məsləhət
görülmür..

13:00-15:00 *

Nazik bağırsağın ən aktiv olduğu saatdır. Bir stəkan su ilə ona
kömək edin. Qəzəblənməkdən çəkinməlisiniz. 13:00 — Qara ciyər dincəlir. Qlikogenin bir
hissəsi qana daxil olur. Yüngülcə süstlük əlaməti özünü büruzə verir, istirahət etmək
lazımdır. 14:00 -Bu saat insan orqanizminin gün ərzində həyat fəaliyyətinin ən aşağı
nöqtəsidir. İnsanın reaksiyaları zəifləyir və yavaşıyır.

15:00-17:00 *

Bu saat aktiv olmaq vaxtıdır. 15:00 — Bədənin orqanları, xüsusən
dad və iybilmə üzvləri çox həssas olur. İş qabiliyyəti tədricən bərpa olunur. 16:00- Qanın
tərkibində şəkərin miqdarı artır, lakin onun tərkibi tez qaydaya düşdüyündən heç bir
xəstəliyə səbəb olmur.

17:00-19:00 *

Böyrəklər ən yüksək səviyyədə işləyir. Bu zona sahəsini isti
saxlamaq vacibdir. 17:00 — İş qabiliyyətinin səmərəsi yüksəlir. Orqanizmin dözümlülüyü
təxminən 2 dəfə artır. 18:00 — Ağrıya qarşı həssaslıq azalır. Əsəb sisteminin fəaliyyəti də
ləngiyir.

19:00-21:00 *

Ailəniz və sevdiklərinizlə xoş vaxt keçirin, əhval-ruhiyyəniz yaxşı
olsun. 19:00 — Qan təzyiqi qalxır. Əsəbi-psixi fəaliyyət dayanıqlı olmur, bəzən hər kiçik
şey üstündə çılğınlığa qədər gətirib çıxaran əsəbilik meydana çıxır. 20:00 — Bütün bədən
maksimum işlək vəziyyətə çatır. Orqanizmin reaksiyası daha iti və kəskin olur. Müşahidə
edilib ki, sürücülər bu saatda daha az qəza törədirlər.

21:00 — Əsəb sisteminin fəaliyyəti qaydaya düşür. Yaddaş qabiliyyəti, məsələn,
aktyorlarda, şagirdlərdə yüksəlir.

Orqanik saatımız — Gündəlik bioritmlər canlılara gecənin və gündüzün, yayın və qışın gəldiyini əvvəlcədən bilmək və bu hadisələrə hazırlaşmaq imkanı verir. Sinxronizasiya prosesinə cavab verən əsas bioloji saat hipotalamusda (beyin nahiyəsi) yerləşir. Bu saat-sinxronizatorlar gün ərzində müxtəlif vaxtlarda sizə müəyyən tənzimləyici siqnallar göndərir. Bütün orqanların və toxumaların periferik saatları var, hansı ki, hipotalamusdakı əsas saatla sinxronlaşır.

Hiperhidroz(həddindən artıq tərləmə)bədənin termoregulyasiyası üçün təbii ehtiyaclarından artıq tərləməsi ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu patologiyadır,yoxsa digər xəstəliklərin təzahürüdür? Səbəblərindən asılı olmayaraq, xəstənin psixoloji vəziyyətinə təsir edir, dermatoloji problemlərin inkişafına səbəb olur. Müasir müalicə üsulları kişilərdə və qadınlarda şiddətli tərləmə hallarının əksəriyyətinin öhdəsindən uğurla gələ bilər. Bu vəziyyətə dözməyə və uyğunlaşmağa məcbur deyilsiniz- bir mütəxəssisə müraciət edərək , problemi həll edə bilərsiniz.

 Hiperhidroz haqqında

Tər vəzləri dərialtı piy toxumasında yerləşir, onların ifrazat kanalları isə dərinin səthində və tük follikullarındadır.Bu vəzlərin ifraz etdiyi tər,tərkibində,fosfat, xlorid, kalium,natrium sulfat və mürəkkəb üzvi birləşmələrdən ibarət olan mayedir.Tərin tərkibini təşkil edən maddələr onun rəngini, qoxusunu və digər xüsusiyyətlərini müəyyən edir.

Tərləmə bədəndən artıq maye və duzları,toksinləri ,istiliyi çıxaran fizioloji bir prosesdir. Tərin sərbəst buraxılması xarici temperaturun 20-25 ° C-dən yuxarı qalxması, fiziki və psixo-emosional stres zamanı artır. Tərləmə bədənin soyumasına kömək edir.Avtonom sinir sistemi tərləmə prosesini idarə edir.

Hiperhidroz, sərbəst buraxılan tərin miqdarının artması və qoxusunun xoşagəlməz olması ilə xarakterizə olunur. Statistik məlumatlara görə,əhalinin 3% -i bundan əziyyət çəkir.

Hiperhidroz Növləri:

Həddindən artıq tərləmənin bütün hallarını iki böyük qrupa bölmək olar: birincili və ikincil. Hiperhidrozun əsas simptomları hər hansı digər patologiya  ilə əlaqəsi olmadan daha çox uşaqlıq və ya yeniyetməlik dövründə baş verir və xəstəni bütün həyatı boyu müşayiət edir. İkinci dərəcəli hiperhidroz somatik xəstəliklərin nəticəsi olaraq meydana çıxır və xəstə sağaldıqdan sonra onun təzahürləri geriləyir.

Həddindən artıq tərləmə -hiperhidroz lokalizasiyasına görə yerli (yalnız bədənin müəyyən bölgələrində baş verir) və diffuz və ya ümumiləşdirilmiş (xəstənin bədəninin bütün səthində və ya onun bir neçə bölgəsində eyni vaxtda qeyd olunur)ola bilər.

Yerli hiperhidroz aşağıdakı nəhiyələrdə ola bilər:

aksilla(qoltuq altı)
palmar (ovuc içi);
plantar (ayaq altı)
perineal (qasıq);
üzdə və saçda (kraniofasiyal).

Prosesin dərəcələri:

yüngül (tərləmə normadan artıq deyil və gündəlik həyatda çətinliklə nəzərə çarpır);
orta (tərləmə orta səviyyədədir, xəstənin həyat keyfiyyətini azaldır);
şiddətli (tərləmə çox olur, gündəlik həyata əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir, çünki aydın görünür, xəstədən hərəkətlərinə nəzarət etməyi, düzgün paltar seçməyi tələb edir, cəmiyyətdəki fəaliyyətini çətinləşdirir);
son dərəcə şiddətli (ifraz olunan tərin miqdarı həddindən artıqdır və xəstəyə mane olur, gündəlik həyatda onun fəaliyyətini məhdudlaşdırır).
Simptomlar:

Hiperhidrozun əsas simptomu bədənin müəyyən bölgələrində olan tərləmədir. Bəzi hallarda xoşagəlməz qoxu ilə müşayiət olunur. Ayaqlarda, qasıqda, dəri qıvrımlarında yaranan qızarıqlıqlara, maserasiyaya səbəb olur. Bu vəziyyət narahatlıq hissi, qaşınma, ağrı, iltihablaşdıqda isə,irinli patoloji seroz axıntının yaranması ilə özünü göstərir.
Səbəblər:

Kişilərdə və qadınlarda ilkin hiperhidrozun səbəbi bədənin fərdi xüsusiyyətidir — tər vəzilərinin çoxluğu və aktivliyi, tərin ifrazını stimullaşdıran xarici amillərə qarşı həssaslığının artması kimi hallardan yarana bilər.

Bu vəziyyətin ikincil formaları digər xəstəliklərin təzahürü kimi inkişaf edir. İkinci dərəcəli ifrat tərləmənin səbəbi aşağıdakılar ola bilər:

yoluxucu xəstəliklər (göbələk, vərəm, brusellyoz);
hormonal pozğunluqlar (tirotoksikoz);
ürək-damar çatışmazlığı;
onkopatologiya (leykemiya, lenfoma, hər hansı bir lokalizasiyanın bədxassəli şişləri);
mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi (neyropatiya,sirinqomieliya);
piylənmə;
nevrotik pozğunluqlar;

Hiperhidroz hamiləlik, menopauza dövrü ilə əlaqəli  ola bilər.  Bəzən müəyyən dərmanların qəbulu (antidepresanlar, qanda qlükoza səviyyəsini aşağı salan dərmanlar) hiperhidorozun yan təsir kimi ortaya çıxmasının səbəbləri kimi göstərilir.
Diaqnostika:

Xəstədə həddindən artıq tərləmənin səbəbi ,şikayətləri dinlədikdən,anamnez topladıqdan və müayinədən sonra həkimə daha aydın olur. Əksər insanlar həkimə müraciət etdikdə narahatlıq keçirdikləri üçün hiperhidroz əlamətləri onlarda daha çox nəzərə çarpmağa başlayır , paltarında tər izləri müşahidə olunur və ya əl sıxma zamanı əllərinin tərlədiyi görülür.

Tərləmənin (hiperhidroz) düzgün müalicəsinə başlamaq üçün həkim onun səbəblərini aydınlaşdırmalıdır. Bunun üçün xəstədə aşağıdakılar  tədqiq  edilməlidir:

Leykoformula-qanın kliniki analizi;
biokimyəvi qan testi (şəkər səviyyəsi, tiroid stimullaşdırıcı hormon və tiroksin, qaraciyər və böyrək funksiyasının göstəriciləri, ümumi protein və onun fraksiyaları, lipidoqramma, elektrolit səviyyəsi);
Qalxanabənzər vəzinin ultrasəsi müayinəsi;
EKQ, exokardioqrafiya;
kompüter, beynin maqnit rezonans görüntüləməsi;
müxtəlif profilli mütəxəssislərin məsləhətləri (kardioloq, endokrinoloq, nefroloq, onkoloq, infeksionist).
Qarşısının alınması:

Birincili hiperhidroz xəstənin ümumi vəziyyətinə təsir göstərmir, sırf kosmetik problemdir. Bu, bədənin fərdi xüsusiyyətidir, bunun qarşısını almaq mümkün deyil, ancaq ona uyğunlaşa və tərləməni azaldacaq təsirli bir müalicə seçə bilərsiniz.

İkincil -həddindən artıq tərləmənin qarşısını almaq üçün ona səbəb ola biləcək xəstəliklərin adekvat profilaktikası aparılmalı və vəziyyət dərmanların köməyi ilə kompensasiya edilməlidir.

Seboreya dərinin ümumi patoloji vəziyyətidir, yağ vəzlərinin fəaliyyətinin pozulması ilə xarakterizə olunur.

Əksər hallarda xəstəlik baş dərisində,daha az üz, sinə, qulaqların arxasında ,qasıq və qoltuq altlarında müşahidə edilir.
Seboreyanın 3 növü var: yağlı, quru və qarışıq. Yağlı seboreya zamanı dəridə yağlılıq artır, quru seboreyada pullu formalaşmalar (kəpək) görünür,qarışıqda isə xəstəliyin həm yağlı, həm də quru formalarının əlamətləri müşahidə olunur.

Seboreik dermatitin əmələ gəlməsi orqanizmin fəaliyyətindəki ciddi pozğunluqlarla, məsələn, hormonal balanssızlıq, immunitetin zəifləməsi, mədə-bağırsaq traktının xəstəlikləri və ya sinir sisteminin pozğunluqları ilə əlaqələndirilə bilər.
 Xəstəliyin simptomları:

Özünüzdə bu dəri patologiyasını necə müəyyənləşdirə bilərsiz?

Seboreyanın klinik mənzərəsi xəstəliyin formasından asılı olaraq dəyişir. Beləliklə, yağlı seboreya üçün aşağıdakı simptomlar xarakterikdir:
dərinin və saçın yağlılığının artması;
məsamələrin genişlənməsi, komedonlar;
sızanaqlar ;
bir-birinə yapışan bol kəpək;
saç tökülməsi;
qaşınma.

Seboreyanın quru forması fərqlidir:

dəri qaşınması;
bədənin və baş dərisinin müəyyən sahələrinin soyulması;
epidermisin kiçik pulcuqlanması formasında özünü göstərən kəpəyin meydana gəlməsi;
quruluq və kövrək saçlar, haçalanmış saç uçları;
narahatlıq və dərinin dartılması hissi;
Xəstəliyin görünüşü:
zədələnmiş sahələrdə qırmızı və kəpəkli  ləkələr.

Seboreyanın səbəbləri:

Dəri patologiyasının əsas səbəbi dəridə maya göbələklərinin- Pityrosporum koloniyalarının artmasıdır. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, bu növ göbələk,tamamilə sağlam insanların 90% -indən çoxunun dərisinin daimi sakindir və Pityrosporumun olması həmişə seboreya səbəb olmur.

Fakt budur ki, göbələklərin aktivləşməsində və dəridə patoloji vəziyyətin inkişafında irsi və metabolik səbəblər, həmçinin xarici mühitin təsiri kimi amillər iştirak edir. Mənfi amillərin təsiri altında yağ vəzlərinin fəaliyyəti artır və nəticədə dərinin qoruyucu funksiyası pozulur.Əgər əvvəl sağlam bir orqanizm dəridəki göbələklərin miqdarını müstəqil şəkildə idarə edə bilirdisə, müəyyən şərait yarandıqda qorunma tam həyata keçirilmir və patogen mikrofloranın həcmi əhəmiyyətli dərəcədə artır.

Seboreyanın inkişafına kömək edən amillər:

bədəndə hormonal pozğunluq;
metabolik dəyişikliklər;
irsi faktor;
insanın immun sisteminin zəifləməsi; 
hipotermiya;
xroniki xəstəliklər;
uzun antibiotik terapiyası kursu;
şəxsi gigiyena qaydalarının pozulması;
stres;
balanssız qidalanma.

Xəstəliyin diaqnozu:

Xəstəlikdən şübhələnirsinizsə, dermatoloq və trixoloqa müraciət etməlisiniz.

İlkin müayinədə mütəxəssis xəstənin şikayətlərini diqqətlə dinləyir, patologiyanın inkişafına potensial səbəb olan amilləri (stress, xroniki xəstəliklər, yaxın qohumlarda dəri patologiyaları və s.)müəyyənləşdirir. Sonra həkim dermatoskopdan istifadə edərək müayinə etməyə davam edir.

İlkin diaqnozdan sonra xəstə nəticəni təsdiqləmək və patologiyanın əsas səbəbini müəyyən etmək üçün əlavə analizlərə göndərilir.

Seboreyanın müalicəsi:

Xəstəliyin müalicə üsullarını seçərkən həkimlər öz qarşılarına  iki əsas vəzifə qoyurlar — patoloji vəziyyətin təzahürlərini aradan qaldırmaq, həmçinin xəstəliyin inkişafını dayandırmaq.

Bunun üçün tibbi, kosmetik və fizioterapevtik prosedurlardan istifadə edilə bilər.

Düzgün seçilmiş terapiyaya daxildir:

Pəhriz — pəhrizdə meyvə -tərəvəz qəbul edilməsi  artırılarkən,tez həz olunan karbohidratların, yağlı qidaların, alkoqollu və qazlı içkilərin qəbulu məhdudlaşdırılır.
Bədənin immunitetini gücləndirmək üçün multivitamin komplekslərinin qəbulu tövsiyə edilir.
dəri üzərində mənfi təsirlərə malik məhsullar məhdudlaşdırlır, tez-tez saç boyama, solaryumdan istifadə, spirt tərkibli qulluq vasitələrindən istifadə minimuma salınır.
Baş dərisində kəpəyi aradan qaldıran xüsusi şampunların istifadəsi məsləhət görülür. (sink, ketokonazol və digər aktiv maddələr olan məhsullar).
Məlhəm, gel,krem formasında antifungal agentlər təyin edilir.Ağır hallarda oral antifungal dərmanlar da tələb oluna bilər.

Akne — Sızanaqlar tük kanallarının ağızlarında artıq sebum yığılması nəticəsində yaranan ciddi,iltihablı dəri xəstəliyidir.  Bu da bakteriyaların çoxalmasına, dəridə iltihabın, səpgilərin və digər qüsurların əmələ gəlməsi üçün ideal bir mühitin yaranmasına səbəb olur.
Akne üzdəki sızanaqlar iltihabi proseslərin ağırlığından və dərəcəsindən asılı olaraq müxtəlif yollarla özünü göstərə bilər. Dəridə qara nöqtələr, qırmızı sızanaqlar, irinli,ağrılı səpgilər, ağ nöqtələr yarana bilər. Əksər hallarda səpgilər T zonasında — piy vəzilərinin ən yüksək aktivliyi və genişlənmiş məsamələr olan nahiyələrdə özünü göstərir. Bu alın, burun və çənədir. U zonasında (yanaqlar)sızanaqlar daha az görünür.

AKNENİN NÖVLƏRİ VƏ MƏRHƏLƏLƏRİ

Dermatoloqlar sızanaqları,simptomları və xarici təzahürləri ilə fərqlənən bir neçə fərqli  növə ayırırlar:

Qapalı komedonlar (onlar həm də dərialtı sızanaqlardır) sıxılmış və iltihablı dəri sekresiyalarından ibarət səpgilərdir (əsasən qara və ya boz rəngdədirlər). Onlar dərinin altında yerləşir və möhtəviyyatının oksigenlə təmasından sonra,oksidləşdirici reaksiya nəticəsində əmələ gəlir.
Açıq komedonlar (daha çox qara nöqtələr kimi tanınır) qapalı komedonlarla eyni təbiətə malikdir, lakin yalnız dərinin səthində görünür.
Nodullar — iltihab və ağrı ilə müşayiət olunan subkutan nodulyar formalaşmalardır.Toxunarkən möhkəmdirlər və palpasiya zamanı sərt hiss edilirlər. Bəzi hallarda   irinli ola bilərlər.
Papullar — irinli məzmunu olmayan ağrılı kiçik qırmızı sızanaqlardır.
Pustullar klassik sızanaqlardır. İrinli axıntı və aydın iltihablı bir sahə ilə müşayiət olunur.
Sızanaqların inkişaf mərhələləri şərti olaraq belə bölünə bilər:

Yumşaq forma — iltihablı qara və ağ və ya  qeyri-iltihabi sızanaqlar;
Orta forma — iltihablı elementlər daha sıx olur, çoxlu qara və ağ sızanaqlar görünür.(çox sayda komedon və iltihab əlamətləri ilə 10-20 sızanaq meydana gəlməsi ilə ifadə edilir).
Sızanaqların ağır forması- (40-dan çox element), böyük və ağrılı düyünlər, pustullar və kistlər, ardıcıl iltihabi proseslər.
Bu və ya digər dərəcədə, insanların təxminən 80% -i həyatında ən azı bir dəfə sızanaqla qarşılaşmışdır. Sebum sintezinin hiperaktivliyini və iltihab ocaqlarının yaranmasını təhrik edən amilləri təhlil edəcəyik.

Üzdəki sızanaqların əsas səbəbləri:

Hormonal sistemdə dəyişikliklər və ya hormonal fonda dalğalanmalar (yetkinlik, dövrün müəyyən mərhələləri, hamiləlik);
mədə-bağırsaq traktının xəstəlikləri, tiroid,
balanssız pəhriz, yuxu pozğuluğu,zərərli vərdişlər;
düzgün olmayan qulluq,
demodikoz (sızanaq gənəsi),
anabolik steroidlərin istifadəsi,
halogenlər və barbituratlar olan dərmanların istifadəsi,
iltihabla müşayiət olunan dəri lezyonları,
iltihab ocaqlarının meydana gəlməsinə səbəb olan dəri səthində sızanaq bakteriyalarının intensiv çoxalması (Propionibacterium acnes və ya Malassezia),
epidermisin korneum təbəqəsinin qalınlaşması (hiperkeratoz),
sebum ilə qarışan epidermisin keratinləşdirilmiş hissəciklərinin məsamələrə yığılması,
gigiyena qaydalarının pozulması,
stress: emosional sarsıntı zamanı böyrəküstü vəzlər tərəfindən istehsal olunan stress hormonu kortizol yağ vəzlərini aktivləşdirir.

2-ci və 3-cü mərhələlərdə olan akne müalicə edilməzsə nələr baş verər?

Dermatoloqun tövsiyəsi ilə müalicə olunmaq əvəzinə, sızanaqları sıxmaq və ya kosmetik vasitələrlə maskalamaq problemi aylarla uzada bilər. Orta və ağır formada olan sızanaqlarda (III və IV dərəcə), bir ilə qədər davam edə bilən kompleks terapiya və dərman müalicəsi tələb olunur.

MÜMKÜN NƏTİCƏLƏR

Akne sızanaqların inkişaf etmiş mərhələləri nadir hallarda diqqətdən kənarda qalır. Son araşdırmalara görə, düzgün olmayan sızanaq müalicəsindən sonra insanların 95% -ində dəridə durğun çoxrəngli ləkələr, çapıqlar və çuxurlar əmələ gəlir.
Bu o deməkdir ki, sızanaqdan sonra yaranan qüsurlar nəticəsində dəri gözəl və sağlam görünüşünü itirə bilər.

Genişlənmiş məsamələr,qırmızı, mavi və hətta bənövşəyi izlər,çapıqlar və çuxurlar,yağ kistaları,
qəhvəyi ləkələr,iltihab sonrası hiperpiqmentasiya,quru və həssas dərinin soyulması nəticələrdən bəziləridir.
Yaranan ağırlaşmaların dərəcəsi aknenin dəriyə vurduğu zərərin dərəcəsindən asılıdır.Məsələn, hiperpiqmentasiyanın yaranmasının səbəbi dərinin epidermis səviyyəsində zədələndiyini göstərir. Çapıqlar və dəri qüsurları isə dermal toxuma təbəqəsinin zədələnməsinin nəticəsidir.

SIZANAQLI DƏRİYƏ NECƏ QULLUQ OLMALIDIR?

Sızanaqlı dəri zərif təmizlənməyə, müntəzəm effektiv nəmləndirməyə və yaranan yeni iltihab ocaqlarının vaxtında aradan qaldırılmasına ehtiyac duyur. Düzgün qulluq sızanaqların müalicəsini əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirir və dəridə çapıq və ləkələrin yaranması ehtimalını azaldır.

Sızanaqlı dəriyə hərtərəfli qulluq:

Təmizləmə — ölü dermisin, dəridəki çirklərin, artıq sebumun ortadan qaldırılması
Nəmləndirmə-
İltihablı dəri üçün bərpaedici və sakitləşdirici qulluq.

Rosacea dərinin qızarması , teleangioektaziyalar (dəridə kapilyarların genişlənməsi) və sızanaqlara bənzər papul və pustullarla xarakterizə olunan xroniki dəri xəstəliyidir. Xəstəlik kəskinləşmə və remissiya dövrlərinin dəyişməsi ilə  xarakterizə olunur. 

Əsasən üzdə lokallaşır: alında, burunda və çənədə. Nadir hallarda — boyun, sinə, baş dərisi və ya qulaqlarda da görünə bilir.
xəstəlik gözlərin və göz qapaqlarının konyuktivasında da müşahidə oluna bilər.

Başın tüklü hissəsi,qulaqlar,epiqastrik bölgə də (çox nadir) rozasea görülə bilər.

Rosacea dərinin genetik xüsusiyyəti, qan damarlarının strukturu və onların reaktivliyi nəticəsində yarana bilir.  xəstəlik dermatoloji xəstəliklərin 5-7% -ni təşkil edir, lakin son vaxtlar belə xəstələrin sayı artmışdır.

Xəstə dəridə bir problem olduğundan şübhələnmir, çünki simptomlar səpgilərə bənzəyir. Diaqnozun təyin edilməsində çətinlik, sızanaq və rosaceanın eyni anda bir insanda mövcud ola bilməsidir. Yalnız, sızanaq daha gənc yaşda, rosacea isə 30-50 yaş arası insanlarda daha çox rast gəlinir. Sızanaqlar yaşla yox ola bilir, lakin rosacea isə əksinə yaşla əlaqədar olaraq əmələ gəlir.

Xəstəlik həm kişilərə, həm də qadınlara eyni dərəcədə təsir göstərir. Kişilərdə daha az rast gəlinir, lakin daha ağır formada baş verir. Uşaqlarda bu xəstəlik nadirdir.

Rosaceanın səbəbləri:

Rozaseanın dəqiq səbəbləri hələ müəyyən edilməmişdir. Əsas versiyalardan biri xəstəliyin genetik olması və səthi yerləşmiş kiçik damarlarda(arteriollarda)  dəyişiklikərin baş verməsidir.

Rosaceanın meydana gəlməsinə təsir edən amillər:

Xarici amillər:

ədviyyatlı yeməklərdən sui-istifadə;

isti içkilər içmək (60˚ və yuxarı)

kortikosteroid dərmanların istifadəsi; (steroid rosacea)

aqressiv tərkibli kosmetika;

müəyyən dərmanların qəbulu;

həddindən artıq insolyasiya, ultrabənövşəyi şüalara məruz qalma;

güclü külək;

çox yüksək və aşağı temperaturlara məruz qalma;

spirtli içkilərdən istifadə;

Daxili amillər:

mədə-bağırsaq traktının xəstəlikləri; (xroniki, qastrit, xroniki kolit, xroniki xolesistopankreatit)

endokrinoloji xəstəliklər:

immun sistemindəki neyrovegetativ və mikrosirkulyativ pozğunluqlar;

periferik qan təchizatının funksional çatışmazlığı;

Rosacea çox vaxt özünü 30-40 yaşlarda göstərir. 40 yaşdan sonra qadınlarda simptomların təzahürü tez-tez menopauza ilə əlaqələndirilir. 50 yaşdan sonra və uşaqlıqda xəstəliyin ilkin inkişafı olduqca nadirdir.

Xəstəliyin inkişafında genetik amil mühüm rol oynayır. Rosacea qan damarlarının struktur xüsusiyyətləri ilə əlaqəli ola bilər. Tədqiqatlar göstərdi ki, 40% hallarda xəstəlik, xəstələrin qohumlarının anamnezində olur.

Rosaceanın təsnifatı:

Rosacea kəskinləşmə və remissiya dövrləri ilə bərabər xroniki bir xəstəlik olmasına baxmayaraq,onun patoloji prosesinin inkişafında 5 mərhələ var:

Üzün mərkəzi hissəsinin keçici eriteması;
 Qısa qızartı epizodları;(qəflətən yaranır və nəticə vermədən yox olur.)

Davamlı eritema və teleangioektaziya; 

Papulların yaranma mərhələsi: Dəridə papullər əmələ gəlməyə başlayır.

Pustulların əmələ gəlmə mərhələsi: 
Pustullar yaranmağa başlayır.

İnfiltrativ mərhələ:
 Dəridə ödem və lifli-hipertrofik dəyişikliklər meydana gəlir.

Rosaceanın dörd alt növü var:

Eritematoz teleangioektatik rosacea. 
Davamlı, teleangioektaziya və qabarmaya çevrilən keçici eritema varlığı ilə özünü göstərir.

Papulo-pustular rosacea:
Dəridə papul və pustullarin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur.

Fimatoz rosacea:
 Dərinin qalınlaşması, xarakterik kələ-kötür səth görünüşü və burunda, alında, çənədə, qulaqda, göz qapağında pineal böyümələrin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur.

Oftalmik rosacea:

Xəstəliyin hər hansı bir mərhələsində baş verə bilər (ehtimal var ki, hətta dəri simptomları başlamazdan əvvəl) və müxtəlif göz patologiyaları ilə xarakterizə olunur. Daha tez-tez blefarit (göz qapaqlarının iltihabı) və ya konyuktivit (gözün selikli qişasının iltihabı) əmələ gəlir. Bəzi hallarda isə meibomitis (göz qapaqlarının kənarları boyunca yerləşən meibom vəzlərinin iltihabı) yaranır. Ağır hallarda keratit, sklerit və iridosiklit də inkişaf edir.

Rozaseanın atipik formaları:

 

Qranulomatoz (lupoid);

Açıldıqdan sonra dəridə izlər buraxa bilən sıx sarımtıl papulların (qranulomaların) varlığı ilə xarakterizə olunur.

Rosacea simptomları:

 

Xəstəliyin təzahürləri xəstəliyin inkişaf mərhələsindən asılıdır.

Eritematoz mərhələ:

 Üzdə (alın, burun, yanaqlar), nadir hallarda döş qəfəsində hiperemiya və teleangioektaziya sahələri görünür və bir neçə gün davam edə bilir və tədricən hiperemiya əlamətlərinin sayı və  müddəti artır. Hiperemiya daha parlaq olur, bəzən mavi bir rəng əldə edir. Qabarma görünür. Xəstədə simptomların lokalizasiyasında yanma hissi yaranır.

Papulyar (pustular) mərhələ:

Hiperemiya ilə paralel olaraq, çoxlu ağımtıl qruplaşmış kiçik papullar və  pustullar əmələ gəlir.Əsas lokalizasiya burun və nazolabial qıvrımlardır, sonradan çənə və alına yayılır. Semptomlar bir neçə həftə davam edir.

Ağır formalarında dərinin qabarması görünə bilər, bu ən çox qaşlar arasındakı sahədə baş verir. Proses baş dərisinə yayıldığı zaman şiddətli qaşınma istisna olmaqla, xəstə narahatlıq hiss etmir.

Papulyar-nodulyar mərhələdə,səpmə elementlərinin artması və birləşməsi baş verir, bu proses düyünlərin və lövhələrin meydana gəlməsi ilə müşayiət olunur. Sonrakı fibroz isə yağ vəzlərinin mümkün hiperplaziyasıdır. Dəri üzərində «portağal qabığının» təsiri müşahidə olunur, tuberosity tədricən burun, qulaq, alın relyefinin formasının dəyişməsinə gətirib çıxarır.

Üzdə rosaceanın atipik formalarının təsnifatı:

Qranulomatoz (lupoid) forma: Ağızda və gözlərdə lokallaşmış, aydın sərhədləri olan 2-4 mm-lik qırmızı-qəhvəyi papullar,tək və ya çoxlu ola bilər.

Konqlobat forması:

2 sm-ə qədər böyük düyünlər, qəhvəyi və ya mavi rəngə malik ola bilir.

Fulminant forma: 

Birdən çox elementin görünüşü: papullar, pustullar, düyünlər. Maviyə çalan ödem və hiperemiya xarakterik olur.Üstünlük təşkil edən lokalizasiya — alın, çənə, yanaqlardır. Ağır formada davam edir və müalicəsi çətindir.

Limfoödem: 

Xroniki iltihab nəticəsində birləşdirici toxumanın böyüməsi ilə əlaqəli üzün orta hissəsinin siyanotik eriteması və şişməsi ilə ortaya çıxır.Çox nadir hallarda baş verir.

Oftalmik rosacea: 

Gözlərdə iltihabi proses baş verir: keratit, konyuktivit, blefarit, xalazion və s.

Rosaceanın diaqnozu:

 

Zəruri diaqnostik üsullar dermatoloqun geniş konsultasiyası, anamnez, dermatoskopiya və vizual müayinə nəticəsində müəyyən edilir.

Rozaceanı göstərən əsas əlamət, gözün ətrafındakı dərini əhatə etməyən üzün mərkəzi zonasının davamlı,uzun müddətli (ən az üç ay) eritemasıdır.
Əsas diaqnostik meyarlar:

qeyri-sabit eritema;

davamlı eritema;

rosacea;

papullar və ya pustullar.

Əlavə əlamətlər olaraq:

göynəmə və qaşınma hissi və üzün şişməsi;

quru dəri;

iltihablı elementlərin olması;

göz zədəsi;

fimatoz böyümələr;

Diaqnoz qoymaq üçün ən azı iki meyar olmalıdır.

Oxşar simptomları olan xəstəlikləri (müxtəlif dermatitlər, sistematik birləşdirici toxuma xəstəlikləri və s.) istisna etmək, həmçinin xəstəliyin əsas triggerlərini aydınlaşdırmaq üçün əlavə instrumental və laboratoriya tədqiqatlarına ehtiyac var. Müalicə taktikasının müəyyənləşdirilməsi alınan məlumatlardan asılıdır.

Rosaceanın əsas diaqnozu kimi bunlardan istifadə olunur:

dəri hissəciyinin mikroskopiyası;

pustulların möhtəviyyatının müayinəsi; (ikincili bakterial infeksiyanı istisna etmək üçün)

sistematik birləşdirici toxuma xəstəliklərinin markerləri üçün qan testi;

doppleroqrafiya; (qan axınının sürətindəki dəyişiklikləri qeyd etməyə imkan verir).

Differensial diaqnoz:

Rosaceanı oxşar simptomları olan digər xəstəliklərdən ayırd etmək vacibdir: sızanaqlar, demodikozlar, sistematik qızartı, perioral dermatit, seyborik dermatit, dəri sarkoidozu, xroniki fotodermatoz.

Müalicənin effektivliyi diaqnozun düzgünlüyündən asılıdır.

Rosacea müalicəsi:

Effektiv rosacea müalicəsinin vacib komponentlərindən biri üz dərisinə düzgün qulluq və  profilaktikadır.

İlıq su ilə yuyunun,günəşə uzun müddət məruz qalmaqdan çəkinin, ən azı 30 SPF filtrli kremlərdən istifadə edin.

Soyuq havalarda qorunmaq üçün yağlı kremlərdən istifadə edin.

Hamam və saunalardan çəkinin.

Uzun və intensiv fiziki fəaliyyətdən imtina edin.

Xüsusilə steroid rosacea müalicəsində hormonal komponentləri olan kremlərdən istifadə etməyin.

Kosmetikada vazodilatatorlar, spirtlər, ağır yağlar olmamalıdır.

Terapiyanın müvəffəqiyyətini təmin etmək üçün pəhriz də vacibdir. Rasiondan ədviyyatlı, duzlu və hisə verilmiş yeməkləri çıxarmaq, spirtli içkilər, qəhvə və dəmli çay içməmək tövsiyə olunur. Daha çox tərəvəz və meyvələr, ağartı məhsulları istifadə etmək tövsiyə olunur. Yeməyi isti yemək qadağandır.

Simptomları təhrik edən əsas mənbəni tapmaq və onlara səbəb ola biləcək bütün halları istisna etmək lazımdır. Kəskinləşmə zamanı səbəb-nəticə əlaqəsini müşahidə edin. Bunu etməklə, həkimə ,sizin üçün fərdi və ən yaxşı müalicəni seçməkdə kömək edəcəksiniz.

Rosacea üçün tibbi müalicə:

Dərman terapiyas ,xəstəliyin gedişatının mərhələsini, müddətini,  xüsusiyyətlərini, simptomların ağırlığını nəzərə alaraq təyin edilir. Yaranmış elementlərin iltihablı olması  halında antibakterial terapiya təyin edilir. Ümumiyyətlə,rosaceanın ağır formalarında tez-tez geniş spektrli antibiotiklər təyin edilir.

Qeyri-steroid antiinflamatuar dərmanlar iltihab prosesini dayandırmaq üçün istifadə olunur və nəticə olmadıqda qlükokortikosteroidlərə müraciət edilir.Yağ vəzlərinin fəaliyyətini azaldan və dərinin keratinləşməsini normallaşdıran dərmanlar tövsiyə edilə bilər.

Rosacea üçün xüsusi kremlər və məlhəmlər  təyin edilir. Onlar antiinflamatuar, antimikrobial, dekonjestan, quruducu və müalicəvi təsirə malik olmalıdırlar.

Antibakterial xarici agentlər tez-tez metronidazol ehtiva edir və pustulları aradan qaldıraraq irinli proseslərin əksər patogenləri ilə effektiv şəkildə mübarizə aparır.

Qeyri-dərman müalicəsi:

lazer terapiyası;

IPL terapiyası;

mikrocərəyan terapiyası;

kriyoterapiya;

Lazer terapiyasının (fototerapiya) işləmə prinsipi lazer şüasının genişlənmiş damarlara təsiridir, nəticədə onların büzüşməsi baş verir və simptomlar yox olur. Davamlı bir nəticə əldə etmək üçün bir neçə seans tələb olunur.

Lazer terapiyası  hərtərəfli rosacea müalicə planının bir hissəsidir. Bu daha sabit və uzunmüddətli remissiyaya nail olmağa kömək edir.

Kriyoterapiya da rosacea üçün effektiv müalicələrdən biridir. Bu, iltihabı və narahatlığı aradan qaldırmağa, dəridə mikrosirkulyasiyanı və metabolik prosesləri bərpa etməyə kömək edir.

Rosacea risk qrupları:

 

Rosacea genetik olaraq təyin olunan bir xəstəlikdir, əgər qohumlar bu xəstəlikdən əziyyət çəkirsə, rozasea xəstəliyi ehtimalı artmaqdadır.
Risk qrupuna aşağıdakı kimi həyat tərzi olan insanları da daxil etmək olar:

həddindən artıq  günəşlənən və günəşdən qoruyucu istifadə etməyən insanlar;

hamam və saunadan sui-istifadə edən insanlar;

tez-tez kosmetika dəyişdirən və düzgün gündəlik qulluq vasitələri seçməyən insanlar;

tez-tez istidən,soyuq iqlimə səyahət edən və ya həddindən artıq temperatur dəyişikliklərinə məruz qalan insanlar;

alkoqol və tütündən istifadə edən insanlar;

allergik reaksiyalara meylli quru dərisi olan insanlar;

mədə-bağırsaq xəstəlikləri olan insanlar;

Rosaceanın qarşısının alınması:

Xəstəliyin qarşısının alınması, ilk növbədə keyfiyyətli vaskulyar terapiya almaqdan, həmçinin xəstəliyə səbəb olan amillərin təsirini minimuma endirməkdən ibarətdir.

güclü külək və şaxtalara məruz qalmağı minimuma endirmək, qoruyucu vasitələrdən istifadə etmək;

solaryumu  istisna etmək; maksimum günəş aktivliyi dövründə birbaşa günəş şüası altında olmamaq, SPF qoruyucusu olan kosmetika tətbiq etmək, geniş kənarlı papaqlar qoymaq;

hamam və saunadan imtina etmək;

tətil üçün mülayim sərin iqlimi olan ölkələri seçmək;

otaqda optimal temperatur və nəmlilik təmin etmək;
yeməkdə ədviyyatlı, yağlı və qızardılmış qidaların mövcudluğunu minimuma endirmək, isti yeməklər və içkilər qəbul etməmək;

alkoqol və siqaretdən çəkinmək;

aqressiv estetik prosedurlardan imtina etmək,kimyəvi və mexaniki pilinqlər ,dermabraziya etdirməmək;

həssas dəriyə uyğun yuyucu vasitələr istifadə etmək, spirt və digər qıcıqlandırıcı komponentləri  olmayan yumşaq qulluq vasitələri əldə etmək;

Xəstəliyin artmasına müəyyən  dərmanların qəbulu təsir edirsə, onların dəyişdirilməsi ilə əlaqədar həkiminizlə məsləhətləşməlisiniz.

Rosacea müalicəyə yaxşı cavab verir, əksər hallarda xəstəliyin gedişatını uğurla idarə etmək olar.
Dermatoloqun peşəkarlığı,müalicə və profilaktika üçün bütün tövsiyələrə əməl olunması sayəsində sabit,uzunmüddətli remissiyaya nail olmaq mümkündür.